De gouden route naar Samarkand

De titel van deze reis komt via een lessenreeks van Peter van Nunen, docent en leiding gevend aan het MNM-Ruslandcentrum te Maastricht. Het is een strofe uit een vers van James Elroy Flecker:

We travel not for trafficking alone;
By hotter winds our fiery hearts are fanned:
For list of knowing what should not be known
We take the Golden Road to Samarkand.

Deze reis is een eerste bezoek aan Oezbekistan met een kleine groep, een try-out, waarbij we dezelfde route volgen als de reis die gepland wordt in oktober, maar met 3 extra dagen in de Vallei van Fergana. We bezoeken hier de steden Kokand en Margilan/Fergana, het centrum van de zijde-industrie.

Van meet af aan werd de zijderoute weergegeven als een betrekkelijk rechttoe, rechtaan verbinding die intensief werd bereisd, maar dat is ze nooit geweest. Het was een wirwar van steeds veranderende, ongemarkeerde wegen en voetpaden. Deze kronkelpaden kwamen samen bij oasestadjes, waarvan we er enkelen gaan verkennen.

Samarkand is een van de oudste steden van Centraal-Azië. Bekend als Maracanda in de 4e eeuw v.Chr., was het de hoofdstad van Sogdiana en werd het in 329 v.Chr. veroverd door Alexander de Grote. De stad werd later geregeerd door Centraal-Aziatische Turken, Arabieren (8e eeuw), de Samaniden van Iran en vernietigd door de Mongoolse veroveraar Genghis Khan (1220). Later werd Samarkand de hoofdstad van het rijk van Timoer Lenk, berucht en gevreesd van China tot West-Europa. Deze maakte de stad tot het belangrijkste economische en culturele centrum van Centraal-Azië. Samarkand bestaat tegenwoordig uit een oude stad uit de Middeleeuwen en een nieuw gedeelte gebouwd na de Russische verovering van het gebied in de 19e eeuw.

De stad Buchara zou in de 13e eeuw voor Christus gesticht zijn, tijdens het bewind van Siyavushids, 980 jaar voor Alexander de Grote. De naam Buchara is afkomstig van het woord “vihara” wat in het Sanskriet “klooster” betekent en werd genoemd in het Heilige boek van het Zoroastrisme, de Avesta. In het middeleeuwse moslim-Oosten werd Buchara een bolwerk van het geloof en was in de 10e eeuw een wetenschappelijk en cultureel centrum, de thuisbasis van beroemde dichters als Rudaki en Dakiki, en Avicenna, de grote wetenschapper en arts.

Xiva, een museumstad gelegen in de woestijn, wordt beschouwd als de parel van Oezbekistan. Ooit kwamen hier de karavanen van de Grote Zijderoute langs. Xiva was de hoofdstad van het gelijknamige Kanaat. Eenmaal in Xiva bevindt u zich in een middeleeuwse stad, waar de moderniteit alleen nog zichtbaar is door elektrische draden. Geplaveide straten, kleimoskeeën, uitgebreide patronen en majestueuze vestingsmuren maken Xiva imponerend.

Het is een bestemming die zowel exotisch als uitnodigend is, avontuurlijk en toch comfortabel.

Dag per dag
Reisfoto's

Maandag 24 april: 11:25 Vlucht Brussel – Istanboel – Tasjkent.

Dinsdag 25 april: Aankomst om 00:55, transfer naar het hotel. Tasjkent is met iets meer dan twee miljoen inwoners de grootste stad in Centraal-Azië. Na de aardbeving in 1966 is Tasjkent volgens typische Sovjet planologie herbouwd en ingericht: brede lanen, grote imposante gebouwen, groene parken en immense pleinen. Het voormalige rode plein van Tasjkent staat nu bekend als het Onafhankelĳkheidsplein, gesierd is met een reusachtig standbeeld van Timoer Leng (Timur Lenk), na het uiteenvallen van de Sovjet Unie de nieuwe ‘Vader des Vaderlands’. We bezoeken er het plein, enkele metro stations en de Chorsu bazaar.

Om 17:30 moeten we terug in het hotel zijn om onze bagage op te halen en vertrekken we naar de luchthaven. Vlucht van 20:00 naar Nukus, hoofdstad van de autonome republiek Karakalpakstan. Aankomst om 21:40. Transfer naar het hotel.

Woensdag 26 april: In de voormiddag bezoeken we het Igor Savitsky Museum. In 1932 werd onder leiding van Stalin besloten dat kunst moest voldoen aan Sociaal Realisme. Deed dat het niet, dan moest het worden vernietigd. Igor Savitsky groeide op in Kiev en Moskou en werkte vanaf 1950 aan archeologische opgravingen in Karakalpakstan. Het lukte hem om duizenden verboden avant-garde schilderijen te verkrijgen en veilig te stellen in Nukus. In het Igor Savitsky Museum vind je naast belangrijke schilderijen ook archeologische vondsten.

’s Middags wacht ons een gids met een busje op, en vertrekken we naar Khiva. (260 km) Onderweg bezoeken we Toprak kala en Ayaz kala, twee van de Khorezm forten, daterend uit de 4e eeuw v.Chr. tot de 7 e eeuw n. Chr. Lunch onderweg, in de buurt van het Akchakol meer. In de late namiddag aankomst in Xiva.

Donderdag 27 april: Xiva is een stad met circa 50.000 etnisch homogene Oezbeken. De stad ligt als oasestad in de Karakum-woestijn, niet ver van de rivier Amu Darja.

Het ommuurde, historische centrum van Xiva, Itsjan Kala, werd in 1990 door UNESCO als eerste locatie in Oezbekistan (destijds nog onderdeel van de USSR) tot werelderfgoed verklaard. Bezoek van 6 uur aan Xiva met gids.

Vrijdag 28 april: Vandaag nemen we in de namiddag de trein van Xiva naar Buchara. We moeten in het station rond 15:30 zijn en hebben dus nog wel even tijd om door Xiva te kuieren en te lunchen. Vertrek met de trein om 16:22, aankomst in Buchara om 00:15 uur.

Zaterdag 29 april: Aankomst iets na middernacht in het hotel. Rond 10:00 uur komt de gids ons ophalen om ons een volledige dag te gidsen door de stad. Buchara is een grote stad van ongeveer 280000 inwoners voor het merendeel etnische Oezbeken en Tadzjieken. De geschiedenis van Buchara gaat millennia terug. Gelegen aan de zijderoute, is de stad lange tijd een centrum van handel, wetenschap, cultuur en religie geweest. Tijdens de gouden eeuw van de Samaniden werd Buchara een belangrijk intellectueel centrum van de islamitische wereld, en stond het bekend om zijn talrijke bibliotheken. Het historische centrum van Buchara, met talrijke moskeeën en madrassa’s, staat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Zondag 30 april: Vandaag doen we een paar uitstappen, o.a. naar Kasri Arifon (Bahoutdin Complex). Shaykh Baha-ud-Din of Bohoutdin was de stichter van de Naqshbandi-orde en werd beschouwd als de spirituele beschermheilige van de gouverneurs van Buchara; hij stierf in 1389. Dat is de reden waarom zijn necropolis, die vervolgens bij zijn graf werd opgericht, voor veel moslims een heilige soefi is. Vrije namiddag in de aangename stad Buchara.

Maandag 1 mei: Om even te bekomen van al de cultuur en religie gaan we met een busje naar de Nuratau bergen. Na het vertrek uit Buchara stoppen we nog even bij Sitorai-Mokhi-Khosa palace, Vabkent, Gijduvan en een fotoshoot bij de Rabat Malik karavanserai. Daarna trekken we de bergen in naar een authentiek Oezbeekse dorpje, Hayat, waar we verblijven in een guesthouse. (305 km)

Dinsdag 2 mei: In de voormiddag zal een wandeling georganiseerd worden. In de namiddag vertrekken we naar Samarkand. (212 km) Samarkand werd in de 14e eeuw v. Chr. in de vruchtbare aarde van Serafšān als oase-stad gesticht. Het is een van de steden op de zijderoute tussen het Midden-Oosten en China, en dankt daar grotendeels ook zijn welvaart aan. Alexander de Grote veroverde de stad in 329 v. Chr.

Woensdag 3 mei: In Samarkand bevinden zich verscheidene parels uit de Islamitische architectuur. De stad werd door UNESCO tot werelderfgoed verklaard. Deze parels gaan we ontdekken met een gids. Anders dan in Buchara en Xiva liggen de verschillende madrassa, mausoleums en moskeeën verspreid over de stad met meer dan vijfhonderd duizend inwoners.

Donderdag 4 mei: bezoek aan Sjahrisabz. Sjahrisabz, of het oude Nautaca, is een van de oudste steden van Centraal-Azië. Het werd meer dan 2.700 jaar geleden gesticht en maakte deel uit van het Achaemenidische rijk of Perzië van de 6e tot de 4e eeuw voor Christus. Alexander de Grote’s generaal Ptolemaeus veroverde de satraap (Perzisch stadhouder) van Bactrië en pretendent van de Perzische troon, Bessus, in Nautaca en maakte zo een einde aan het eens zo grote Achaemenidische rijk. Alexander de Grote koos ervoor om er zijn winters door te brengen en ontmoette er zijn vrouw Roxanna in 328-327 voor Christus.

Timoer Lenk, de 14e-eeuwse heerser en veroveraar, is hier geboren. Hij bouwde er zijn paleis (Ak-serai) en zijn graftombe. Timoer is echter niet begraven in Sjahrisabz, maar in de Gur-e Emir in Samarkand. De historische binnenstad is UNESCO-werelderfgoed.

Vrijdag 5 mei: We blijven een dag extra in Samarkand. We vervolgen onze verkenning van Samarkand. We gaan ook Afrasiab, het oudste deel en de ruïne van de oude en middeleeuwse stad Samarkand, bezoeken. Het lag om defensieve redenen op hoge grond, ten zuiden van een riviervallei en ten noorden van een groot vruchtbaar gebied dat nu een deel is van de stad Samarkand. Afrasiab was bewoond vanaf c. 500 voor Christus tot 1220 na Christus voor de Mongoolse invasie in de 13e eeuw. Tegenwoordig is het een heuvelachtige grasveld in de buurt van de Bibi Khanaum-moskee. Opgravingen hebben de nu beroemde Afrasiab-fresco’s blootgelegd die zijn tentoongesteld in het Afrasiab-museum van Samarkand, gelegen naast de archeologische vindplaats.
We bezoeken dit museum.

Om 16:08 nemen we de Afrosiyob HST (Spaanse constructeur Talgo) in Samarkand naar Tasjkent. Aankomst om 18:30

Zaterdag 6 mei: Na het ontbijt maken we een wandeling in Tashkent. We maken ook tijd om uitgebreid te lunchen want om 17:22 vertrekken we met de trein naar Kokand. Aankomst om 21:36*.

De stad Kokand is een van de oudste steden in Oezbekistan en ligt in het westelijke deel van de Fergana-vallei. De Han-dynastie van China veroverde de stad in de 1e eeuw v.Chr. Later veroverden de Arabieren de regio vanuit het Tang-rijk. Kokand bestaat in ieder geval sinds de 10e eeuw onder de naam Khavakand, en werd vaak genoemd in reizigersverslagen over de karavaanroute tussen Zuid-Azië en Oost-Azië. In de 13e eeuw verwoestten de Mongolen, zoals de meeste Centraal-Aziatische steden, de stad. De stad is een belangrijk knooppunt voor handel op de Zijderoute.

Zondag 7 mei: De huidige stad Kokand begon als een fort in 1732 op de plaats van een ander ouder fort genaamd Eski-Kurgan. In 1740 werd het de hoofdstad van een Oezbeeks koninkrijk, het kanaat van Kokand, dat reikte tot aan Kyzylorda in het westen en Bishkek in het noordoosten. Kokand was ook het belangrijkste religieuze centrum van de Fergana-vallei, met meer dan 300 moskeeën.

We hebben gans de dag om Kokand te exploreren, met o.a. het Khudayar Khan paleis. Dit was het paleis van de laatste heerser van het Kokand Khanate, Khudayar Khan.
’s Avonds nemen we de trein naar Margilan. Aankomst in Margilan rond 22:30*.

Maandag 8 mei: Margilan is het centrum van de Oezbeekse zijde industrie en al de zijde die je vindt in Samarkand of Buchara wordt hier gemaakt. Volgens de Europese legende werd Margilan gesticht door Alexander de Grote. Tijdens een lunchstop kreeg hij kip (murgh; in het Perzisch: مرغ) en brood (nan; in het Perzisch: نان), waaraan de stad zijn naam ontleende. Meer betrouwbare gegevens geven aan dat Margilan in de 9e eeuw na Christus een belangrijke halte op de zijderoute was, langs de route die door het Alay-gebergte naar Kashgar ging. We gaan hier een zijdefabriek bezoeken. In de namiddag (16:48*) nemen we terug de trein naar Tasjkent. Aankomst om 21:40*.

Dinsdag 9 mei: 09:05 vlucht naar Brussel via Istanboel. Aankomst in Brussel om 18:20.

*afhankelijk van de treinen op die dag. Het uurrooster is nu nog niet gekend